Энэ удаад маш богино чимх мэдлэг болох үүднээс битүү чанагч тогооны тухай бичихээр шийдэв. Урьд өмнө нь та хорхогны мах яагаад зөөлөн байдаг юм бэ? (бидний хэлж заншсанаар) битүү чанагчинд хоол яагаад хурдан бас зөөлөн (заримдаа хэт зөөлөн) болдог юм бол? Гэж бодож эсвэл асууж, асуулгаж байсан бол 2хон минут зарцуулаад уншаарай.
Та өндөр даралтаар шахаад, эсвэл битүүмжлэлтэй учраас гэж бодож байж магадгүй ч, үндсэн шалтгаан нь өндөр хэм буюу температур гэдгийг мэдэх үү?
Ус 100° хэмд буцалдаг гэсэн ойлголттой байдаг ч агаарын даралтаас хамаарч ус шингэн төлөвөөс хийн төлөв рүү шилжих буюу буцлах хэм нь өөрчлөгддөг. Агаарын даралт бага байх тусам илүү бага хэмд буцалдаг. Монгол шиг өндөрлөг газар яг хэмжиж үзвэл 100° хэм хүрэлгүйгээр буцалдаг гэсэн үг.
Тэгвэл хоолыг зөөлөн эсвэл хурдан болгохын тулд болгож буй температурыг өсгөх шаардлагатай байдаг. Гэвч та мянга хичээж ширэмнийхээ хүчийг нэмлээ гээд хоолон дахь ус маань 100°-дээ ууршаад алга болоод өгнө. Эцэст нь хоол зөөлрөх бус эсрэгээрээ хатуурах ч магадлалтай.
Тэгвэл болгох хэмийг нэмэхийн тулд ашигладаг нь даралтыг нь нэмэх арга юм. Битүү чанагчинд ус ойролцоогоор 120° хэм хүртэл шингэн төлөвөө буюу ус байдлаар оршиж байдаг. Ингэснээр хоол маань 120° хэмд илүү зөөлөн бөгөөд хурдан болдог. Хорхог ч гэсэн мөн адил зөөлхөн болдог шалтгаан нь энэ.
“120° хэмийн ус“ гэж ярих нь эвгүй санагдаж байж магадгүй ч, та нэг удаа найздаа эсвэл гэр бүлдээ мэдсэн зүйлээрээ багахан онгироод аваарай.
Мөн энд тайлбарлахгүй ч, доорх зүйлсийг бас тунгаагаад үзээрэй. Бас асуулт байвал үргэлж нээлттэй шүү.
- Даралтыг нь нэмээд л байвал буцлах хэм нь нэмэгдээд л байх уу?
- Мөс болоход агаарын даралт нөлөөтэй болов уу?
- Хуушуурны тос хэдэн хэм бол?
- Эзэлхүүн нь ямар хамааралтай бол?
- Ус болон уурын нягт нь даралтаас хамааралтай болов уу?
- Жигнэх буузаа яавал хурдан болгож болох бол? гэх мэт
И.Ө